Gezondheid is een universeel begrip, en over de hele wereld vinden mensen gezondheid belangrijk. Maar de invulling wat precies gezondheid voor iemand betekent, dat kan verschillen. Voor de een zit het in zingeving, voor de ander in sociale contacten en een derde heeft het over energie of fysieke fitheid. “Een persoonsgerichte benadering is van belang binnen de gezondheidszorg. Als je weet waar mensen belang aan hechten, komen ze pas echt in beweging”, vertelt huisarts Karolien van den Brekel.
“Als arts ben ik altijd al geïnteresseerd geweest in gezond leven en voorkomen dat er klachten ontstaan. Waarom zou je wachten tot mensen ziek worden? Ik begreep en begrijp dat niet zo”, vertelt Van den Brekel. “Al snel ging ik aan de slag met preventie en kijken wat we daarin konden doen. Maar aan dat woord ‘preventie’ hangt inmiddels ook een soort van algehele frustratie. Het voelt als extra werk, er worden weinig middelen voor vrijgemaakt, verantwoordelijkheden afgeschoven en vaak waren er korte termijn preventieprojecten die toch weer afliepen. Niet duurzaam en toekomstbestendig ingericht vanuit integraal perspectief. Ik merkte dat als ik het niet over preventie had, maar over gezondheid, dat dat al een heel andere uitwerking op mensen had. Toen kwam Positieve Gezondheid op mijn pad, en dat was wat ik nodig had. Dat was in dezelfde tijd als toen Hans Peter Jung ermee bezig was en goede resultaten haalde. En van het een kwam het ander.”
Persoonsgericht
“Wat ik zo fijn vind aan dit concept is dat het gericht is op de persoon, op de context en op gezondheid. Ik merk dat als je het alleen over leefstijl hebt, mensen denken aan gezond eten en meer bewegen. Daar hangt soms al een gevoel van ‘moeten’ aan. Maar als je begint met de vraag ‘Hoe gaat het met je?’, dan krijg je een ander soort gesprek. Je kijk naar wat mensen willen en wat zij belangrijk vinden. Je krijgt dan zicht op hoe zij zelf vinden dat het gaat. Soms is dat leefstijl, maar vaak is het ook iets anders. Je hoort of het leven een bumpy road is, of dat het eigenlijk wel lekker gaat. Dat spinnenweb is een goed handvat voor het gesprek.”
Nieuwsgierigheid en mindset
“Bij mensen met bijvoorbeeld diabetes en overgewicht is het een kerntaak van de huisartsen om het gesprek over leefstijl aan te gaan. Veel zorgprofessionals vinden dat lastig”, merkt Van den Brekel. “Maar dat zit denk ik vooral in jezelf. Veel collega’s geven aan dat het aan handvatten ontbreekt om het gesprek hierover te voeren. Het is ook een mindset. Als je het wil en nieuwsgierig bent naar de persoon tegenover je, ga je dat gesprek wel aan. Hoe vaker je het doet, hoe handiger je erin wordt. Het andere gesprek aan de hand van Positieve Gezondheid kan bij mij10 minuten duren, een half uur, of alles daar tussen. Vaak plan ik wel een dubbel consult in. Mensen vullen het spinnenweb als voorbereiding vaak thuis in, of in de wachtkamer en dan hebben we het startpunt. Of ik vraag ze heel simpel om de 6 dimensies een rapportcijfer te geven terwijl ik de gegevens van anamnese en onderzoek in het dossier invoer. Je moet daar je eigen weg in vinden.”
Inzichtgevend
“Mensen staan er over het algemeen echt voor open. We hebben een onderzoek gedaan, waarbij we mensen uitnodigden voor een uitgebreider gesprek met de huisarts of zorgverlener. Ruim 80% stond daarvoor open. Mensen bleken het ook inzichtgevend te vinden, omdat het niet over de ziekte gaat, maar over wat iemand belangrijk vindt. Na dat gesprek zette de helft van de mensen zelf al stappen in zelfzorg. Die kwamen vanzelf in beweging. Een ander deel van de mensen kreeg een doorverwijzing naar professionals in de 0e of 1e lijn, bijvoorbeeld naar welzijn op recept, sociaal makelaars, de fysiotherapeut, diëtist of naar bijvoorbeeld de gecombineerde leefstijlinterventie. Uit een ander onderzoek over wat mensen nodig hebben om zich gezond te voelen, kwam naar voren dat mensen maar in 10% van de gevallen een oplossing in het medische systeem zien. De overige 90% ziet vooral iets wat ze zelf moeten doen of veranderen.”
Practice what you preach
Hoewel het spinnenweb individueel gericht is, kan het ook heel goed in teamverband en collectief in de wijk ingezet worden. “Bijvoorbeeld in je team in de praktijk waar je werkt. Kijk met z’n allen eens of hoe je werkt en leeft wel is ingericht op gezondheid. Neem je pauze, ga je wandelen, beweeg je genoeg, hoe zit het met druk die jullie ervaren? Op het moment dat je dat weet van je team, kan je daar plannen op maken. Ook als werkgever kan je dit doen, gezond werkgeverschap is ook een groot goed. Maar ook in de samenwerking binnen de wijk kan het spinnenweb een handvat zijn om aanbod op de 6 dimensies in de eigen leefomgeving in beeld te brengen. Waar hebben bewoners behoefte aan, wat vinden zij belangrijk? Positieve Gezondheid biedt zo een gedeeld framework en een gezamenlijke taal, waarbij mensen zowel letterlijk als figuurlijk in beweging worden gebracht.”
Congresinformatie
Hoe pas je Positieve Gezondheid toe in de spreekkamer of in een bredere setting? En hoe leidt deze persoonsgerichte benadering toe naar een gezondere leefstijl? Daarover spreekt huisarts Karolien van den Brekel op het congres Leefstijlgeneeskunde in de spreekkamer op 15 september. Aanmelden kan via deze link.
