De geestelijke gezondheidszorg (ggz) moet dringend meer investeren in leefstijlinterventies om de zorg te verbeteren en de levensverwachtingskloof van vijftien jaar voor mensen met psychische aandoeningen te verkleinen. Daarvoor waarschuwen auteurs in een nieuw rapport in The Lancet Psychiatry Commission.
Leefstijlinterventies gericht op beweging, voeding, slaap en stoppen met roken zijn essentieel in de ggz en geen optionele toevoegingen, is te lezen in het rapport. In 2019 werd al vastgesteld dat mensen met psychische aandoeningen dertien tot vijftien jaar eerder overlijden, vooral door vermijdbare aandoeningen als hart- en vaatziekten of diabetes.
Leefstijl
“Onze leefstijl heeft invloed op het verloop van zowel onze lichamelijke als geestelijke gezondheid”, zegt co-auteur Jeroen Deenik, onderzoeker bij het Mental Health and Neuroscience Research Institute van de Universiteit Maastricht. Mensen met psychische aandoeningen ervaren vaak obstakels bij het bewegen, gezond eten, goed slapen en stoppen met roken. Die belemmeringen verergeren hun psychische klachten en dragen bij aan lichamelijke gezondheidsproblemen.
Ggz
Het rapport – Implementing lifestyle interventions in mental health care – presenteert een routekaart om wereldwijd de zorg te verbeteren. Van het inzetten van beweeg- en voedingsdeskundigen tot het veranderen van opvattingen binnen zorgteams. “Organisaties voor geestelijke gezondheidszorg zijn traditioneel sterk gericht op medicatie, crisishulp en therapie. Leefstijl kreeg daarin lange tijd nauwelijks prioriteit. Niet in opleiding, niet in financiering en niet in de uitvoering”, aldus Deenik. “Maar het bewijs voor de effectiviteit van leefstijlinterventies is er nu wel.”
Stigma
“Als het over leefstijl gaat, ligt de focus vaak op individuele gedragsverandering. Maar juist voor mensen met psychische aandoeningen is systeemverandering nodig die gezondheid en welzijn structureel ondersteunt”, meent Deenik. “Zij worden vaker en harder geraakt door barrières die buiten hun eigen invloed liggen – zoals stigma, bijwerkingen van medicatie en beperkte toegang tot passende ondersteuning. Terwijl juist zij er het meeste baat bij hebben: leefstijl raakt niet alleen hun lichamelijke gezondheid, maar ook hun mentale welzijn en herstel.”
Maatschappelijke impact
Mentale gezondheidsproblemen zijn een groeiende prioriteit voor de volksgezondheid, met aanzienlijke maatschappelijke impact en een grotere ziektelast dan de meeste lichamelijke ziekten. “Dit vraagt weliswaar om inzet en investering op dit moment, maar zou op de langere termijn juist de kosten en druk op de gezondheidszorg en samenleving aanzienlijk kunnen verlagen”, zegt Deenik. “Maar dan is het wel zaak dat we het belang van leefstijl in de zorg juist voor mensen met psychische aandoeningen niet vergeten.”
