Veel zorgverleners zien het belang van een gezonde leefstijl, maar het bespreken ervan met patiënten blijkt in de praktijk nog best een uitdaging. Tijdgebrek, een gebrek aan training en onvoldoende ondersteuning maken het lastig om leefstijl een vaste plek te geven in de zorg. Dit blijkt uit een onderzoek in opdracht van de Coalitie Leefstijl in de Zorg.
Hoe vaak lukt het zorgverleners om leefstijl met hun patiënten te bespreken? En wat hebben ze nodig om dat makkelijker te doen? Onderzoekers interviewden 54 zorgprofessionals – waaronder verpleegkundigen, fysiotherapeuten en medisch specialisten – om daar antwoord op te krijgen.
Tijd, kennis en vertrouwen
Bijna alle zorgverleners die meededen aan het onderzoek willen leefstijl wel bespreken, maar lopen tegen obstakels aan. Het grootste probleem is een gebrek aan tijd. Consulten zijn vaak kort en gericht op directe klachten, waardoor leefstijlgesprekken snel naar de achtergrond verdwijnen. Ook missen veel zorgverleners de juiste kennis en gespreksvaardigheden. Ze willen graag meer training in bijvoorbeeld motiverende gespreksvoering en beter begrijpen hoe leefstijl invloed heeft op verschillende aandoeningen.
Samenwerken en doorverwijzen
Binnen zorginstellingen heeft leefstijl nog geen vaste plek. Zorgverleners geven aan dat er weinig duidelijke richtlijnen en protocollen zijn, waardoor het onderwerp minder prioriteit krijgt. Ook doorverwijzen blijkt niet altijd makkelijk. Hoewel het waardevol is om patiënten te verwijzen naar leefstijlcoaches of diëtisten, twijfelen zorgverleners soms of die verwijzingen goed worden opgepakt. Meer samenwerking en een beter overzicht van betrouwbare leefstijlprogramma’s zou hierbij kunnen helpen.
Moeilijke gesprekken en drempels
Naast tijdgebrek en kennis speelt ook de reactie van patiënten een rol. Sommige mensen hebben weinig motivatie om hun leefstijl aan te passen of verwachten een andere oplossing, zoals medicatie of een operatie. Sociale en financiële factoren maken het ook niet altijd makkelijk om gezonder te leven. Zorgverleners zijn daarnaast voorzichtig, omdat ze bang zijn dat leefstijlgesprekken als bemoeizuchtig of betuttelend overkomen. Vooral onderwerpen als overgewicht en roken zijn gevoelig. Toch merken veel zorgverleners dat patiënten vaak juist dankbaar zijn als het gesprek wordt aangegaan.
Hoe nu verder?
Om leefstijl echt een vast onderdeel van de zorg te maken, is volgens de onderzoekers meer ondersteuning nodig. Zorgverleners zouden meer tijd moeten krijgen voor leefstijlgesprekken, bijvoorbeeld door langere consulten of betere vergoedingen voor preventieve zorg. Ook is er behoefte aan scholing en training, zodat ze zich zekerder voelen in hun rol. Het onderwerp zou steviger verankerd moeten worden in beleid en richtlijnen, bijvoorbeeld door leefstijl op te nemen in elektronische patiëntendossiers en protocollen. Daarnaast is een duidelijk overzicht van doorverwijsopties en goede materialen en informatie voor patiënten essentieel.
