“Het is niet makkelijk om vitaal ouder te worden. En je voeding speelt daar een heel belangrijke rol in. Dat moeten we ons allemaal gaan realiseren.” Dat vertelde cardioloog Annemieke Jansen op het congres Leefstijlgeneeskunde in de spreekkamer. “Het mediterraan dieet verkleint de kans op allerlei ziektes en de industrie heeft over het algemeen weinig goeds met ons voor.”
“Al sinds de jaren 50 is duidelijk dat je met een mediterrane leefstijl langer leeft”, vertelt Jansen. “Er is veel onderzoek gedaan naar deze leefstijl, en daaruit blijkt steeds weer dat er minder hart- en vaatziekten zijn, en minder overlijdens. Dat ligt voor een groot deel aan de manier van leven. Een goede balans tussen inspanning en ontspanning, veel beweging, voldoende slaap, beperkt gebruik van genotsmiddelen en sociale contacten voor een goede mindset. En natuurlijk speelt voeding een grote rol.”
Mediterraan dieet is geen pizza en pasta
“Wij Nederlanders denken wel een dat het mediterraan eten pizza en pasta is, maar daar hebben we het mis”, zegt Jansen met een knipoog. “Het bestaat vooral uit groenten, kruiden, olijfolie, verse vis, volle granen, noten en peulvruchten. En daarnaast weinig bewerkt vlees en maar een beperkt gebruik van zout en suiker. De kracht van mediterrane voeding zit in complexe koolhydraten, vezels, en veel onverzadigde vetten, zowel enkelvoudig als meervoudig.” Dat komt dus neer op vers en onbewerkt eten. “Er wordt niet mee gerotzooid en je moet veel kauwen. Daardoor gaat het hongerhormoon omlaag, je bent eerder verzadigd en dus ga je minder eten”, legt ze uit.
De rol van polyfenolen
Belangrijke componenten in deze voeding zijn de polyfenolen volgens Jansen. “Die zitten met name in groente. Het zijn stoffen die de vrije radicalen in het lichaam tegengaan en zorgen dat we langer leven.” Die polyfenolen zitten in veel van die onbewerkte producten uit de mediterrane keuken, maar ook in cacao en rode wijn. Maar daar heeft Jansen wel wat kanttekeningen bij. Want het zit alleen in pure chocolade met 80 tot 90 procent pure cacao. En in rode wijn zit het polyfenol reservatol. “Maar er zit zo weinig, dat je zo’n 6 liter rode wijn moet drinken als je voldoende polyfenolen binnen wil krijgen via de wijn. Dus laten we dat toch maar niet doen.”
Laaggradige ontstekingen
Bovendien kan goede voeding ontstekingsremmend werken. Wederom dezelfde producten zorgen voor een lagere ontstekingsreactie. Jansen: “Veel chronische ziektes zoals hart- en vaatziekten, kanker, diabetes, immunologische afwijkingen en darmproblemen, starten allemaal met laaggradige ontstekingen. Als je ontstekingsremmende voedingsmiddelen eet, verlaagt de kans op die ontstekingen flink. En die zittten veel in het mediterraan dieet. Je hebt echt veel zelf in handen”.
Darmgezondheid
Een andere manier waarop voeding doorwerkt op de gezondheid is via de darmen. “Er is al heel lang onderzoek gaande naar de relatie tussen hart, darm en hersenen. Daar gebeurt een heleboel, maar het is nog work in progress. We weten wel dat voeding belangrijk is voor het microbioom en dat er een relatie is met chronische ziektes. Verkeerde voeding kan onze darmen uit balans brengen, en dat hangt ook weer samen met die laaggradige ontstekingen.
Instinkers uit de industrie
Eigenlijk is de boodschap duidelijk: eet zoveel mogelijk vers en niet of minimaal bewerkt. En let op de instinkers vanuit de industrie, benadrukt Jansen. “Als je een woord ziet staan en je kunt het niet herkennen, dan is het slecht voor je, ga daar maar vanuit. Suiker kan wel 25 verschillende namen hebben. Volkorenbrood hoeft maar voor 51% uit volkorenmeel te bestaan, en de rest mag gewoon bloem zijn. Omega 3 is een belangrijke voedingsstof in je eetpatroon, maar dat je langer leeft als je omega-3-pillen gebruikt, dat is nooit aangetoond. Havermelk lijkt leuk, maar alle goede dingen zijn eruit gehaald en alleen de suiker blijft over. Frisdranken zijn het schuim der aarde. Dat leidt toch allerlei ziektes. Overstappen op zoetstoffen? De WHO zegt: niet gebruiken. Want ook daarmee worden hart- en vaatziekten en andere dingen niet voorkomen, het doet niks op je gewicht en er zijn aanwijzingen dat het geen goede dingen doet met je microbioom.” De eindboodschap van Jansen: “Wees je écht bewust van wat je eet en dat het invloed heeft op hoe lang je leeft. Wat verandering van spijs doet leven.”
Het volgende congres Leefstijlgeneeskunde in de spreekkamer vindt plaats op 22 maart 2024. Het precieze programma wordt binnenkort bekend gemaakt. Inschrijven kan via deze link.
