Lian Tjon Soei Len werd in maart benoemd tot Leefstijlprofessional van het Jaar door de Vereniging Arts & Leefstijl. Ze is anesthesioloog en pijnspecialist en heeft leefstijl een vaste plek gegeven binnen de behandeling van chronische pijn. Dat ging niet vanzelf; leefstijlbehandelingen worden niet vergoed, en soms toornt het juist aan het verdienmodel van het ziekenhuis. “In de chronische zorg leveren we met zijn allen zorg die voor 50% niet effectief is. We mogen daar best wat kritischer en zelfbewuster over zijn.”
De reden dat het gelukt is om leefstijl een vaste plek te geven binnen haar specialisme pijngeneeskunde, komt voort uit een toevallige samenloop van omstandigheden. Het was een combinatie van een persoonlijk loopbaanvraagstuk en een afstudeerstage op haar afdeling. “Toen ik een jaar of 2 à 3 als medisch specialist werkte, begon ik te worstelen met waar het doktersvak eigenlijk over gaat”, vertelt ze. “Het moet gaan over mensen, maar ik was vooral bezig met behandelen van symptomen van ziektes en met het afwerken van protocollen. Ik had te weinig het gevoel dat ik mensen echt verder kon helpen met prikken en pillen, omdat we niet aan de slag gingen met de oorzaak van de klachten. Toen corona kwam gingen we anders tegen de zorg aankijken. We moesten de zorg anders organiseren en prioriteiten stellen. Dat gaf een splitsing in welke zorg echt nodig was en welke zorg wat minder. We moesten echt kijken waar we waarde toevoegden.”
Pilot met leefstijlconsult
Toevallig kwam een van de pijnconsulenten tegelijkertijd met het plan om als afstudeerstage leefstijlconsulten aan te bieden op de pijnpoli. “Een paar jaar eerder was ik vanuit een ander ziekenhuis al met een vergelijkbaar, maar groter project bezig geweest op het gebied van chronische pijnzorg. De opschaling kwam niet goed van de grond; de zorgverzekeraar wilde destijds niet mee, en dat plan belandde in de prullenbak. De tijd was toen blijkbaar nog niet rijp. Maar dit keer ging het over een klein en concrete pilot op onze eigen afdeling, wat niet eerst de goedkeuring van de zorgverzekeraars behoefde. Dus dat hebben we uitgevoerd, en dat kwam mooi samen met mijn persoonlijke zoektocht.”
Pro-actief aan de slag
In deze pilot veranderde de benadering. We gingen pro-actiever met mensen aan de slag en gingen in op wat echt belangrijk was voor de patiënt zelf. “We pakten daarnaast de oorzaak van de klachten veel meer bij de oorsprong aan in plaats van alleen symptoombestrijding”, legt Tjon Soei Len uit. “Zelf ging ik een opleiding en scholingen doen op dit gebied. Daardoor begon ik de samenhang te snappen van onze westerse luxe gedragingen, onze maatschappelijke overtuigingen om succesvol te zijn ten koste van ons geluk, en de onderliggende oorzaak van chronische klachten. Ik zag dat er veel meer impact zit in het optimaliseren van gezondheid en het holistischer benaderen van lichaam en geest dan het behandelen van ziekte alleen”.
Positieve gezondheid bij chronische pijn
“We zijn begonnen met mensen die gemotiveerd waren om anders te gaan kijken. Met de tool van Positieve Gezondheid gingen we in gesprek met mensen over wat ze zouden willen veranderen. Daar kwamen soms verrassende dingen uit. Dan zie je dat mensen die jarenlange buikklachten ervaren en daar allerlei onderzoeken voor krijgen, een ontzettend slecht eetpatroon hebben. Als je daar over praat en kijkt wat anders kan, zie je ineens resultaten. Mensen vallen geen tientallen kilo’s af, maar laten wel klinische verbeteringen zien. Ze zijn fitter, blijer en geven veel lagere pijnscores”
Behandeling wordt effectiever
Na afloop van het pilotproject bleek dat deze aanpak goede resultaten opleverde en dat het ook heel leuk was om te doen, omdat het zo kleinschalig en concreet was. “We konden er na die 3 maanden niet mee stoppen. We wilden dat mensen naast de ‘standaard’ behandeling ook die consulten bleven houden, waarin we kijken wat de patiënten zelf kunnen doen om de klachten duurzaam te verminderen. Ondanks dat de leefstijlconsulten niet worden vergoed door de verzekeraar, kunnen we de mensen zo wel beter helpen.”
“De combinatie van onze behandeling met een gezonde voedingsbodem door goede voeding, betere slaap, meer bewegen en bewuster leven, maakt de behandeling veel effectiever. En als je mensen spreekt over wat echt belangrijk is voor hen in het leven, en dat koppelt aan het leefstijldoel, zie je dat mensen zelf motivatie houden om blijvend te veranderen. Hierbij komen ook onderliggende emoties boven die lang niet zijn gevoeld of verwerkt. Door mensen kennis en vaardigheden aan te leren, snappen ze beter waarom de pijn niet weg te prikken is. Onze pijnconsulenten voeren nu leefstijlgesprekken bij de mensen die open staan om te veranderen. We zijn nu 3 jaar verder en hebben meer dan 200 mensen gezien.”
Specifieke voedings- en beweegadviezen
“Wat we doen is geen rocket science. We bereiken veel met redelijk basale leefstijladviezen en gaan in gesprek met de patiënt over waar hij of zij mogelijkheden ziet. Qua voeding richten we ons vooral op plantaardige voeding, want we weten uit recente literatuur dat dit met name bij pijn aan de gewrichten gunstig is. We geven vaak concrete adviezen in simpele taal zoals: ‘niets uit potjes, blikjes, zakjes, zoveel mogelijk vers en gevarieerd’. Bij bewegen zoeken we specifiek naar wat voor een individuele patiënt aanslaat. Veel mensen met chronische pijn hebben bewegingsangst en komen daardoor in een vicieuze cirkel. We moedigen ze aan om onder begeleiding te bewegen en we organiseren zoveel mogelijk bewegen in groepen voor het sociale en gezellige aspect. Bij mensen met pijnklachten aan de wervelkolom, zoals nek en onderrug, adviseren we specifieke trainingsoefeningen in het vitaliteitscentrum. Het versterken van de spieren rondom de wervelkolom stabiliseert en vergroot de bewegelijkheid en is van extra waarde bij deze klachten.
Opzetten zorgpad
“Leefstijl moet een plek krijgen binnen de gewone zorg in het ziekenhuis. We hebben daar uitdagende gesprekken over met de betrokken partijen zoals de Raad van Bestuur, verzekeraar en partijen uit de eerste lijn. Om leefstijl in de zorg te krijgen zijn we met verschillende partijen al bijna 3 jaar bezig om een zorgpad op te zetten. Deze zorg zou dan voor iedereen toegankelijk en vergoed moeten worden. Voordat dit zover is, starten we – na goedkeuren van de NZA – een pilot om zowel de kwaliteit als de zorgkosten te meten. Daarin richten we ons op mensen met lage rugpijn, omdat dat steeds meer voorkomt bij relatief jonge patiënten tussen de 40 en 50 jaar. Zij hebben veel pijn en zien veel zorgverleners. Vaak vallen ze uit op het werk waardoor er ook andere problemen ontstaan.”
“Bij een kleine steekproef hebben we gemeten hoeveel zorg mensen met rugpijn in het jaar voorafgaand aan de leefstijlinterventie gebruiken. We vergeleken dit met de zorgkosten tot een jaar na de leefstijlpoli. Naast een klinische verbetering van minder pijn, was het opvallend dat wij als dokter ook minder nodig waren. Niet alleen werden wij als pijnspecialist minder geconsulteerd, ook andere specialismes in het ziekenhuis zoals de neuroloog of revalidatiearts waren minder nodig. Dit geeft een spannende dynamiek in het ziekenhuis. Hoe blijf je zinnige zorg leveren en hoe hou je de bedrijfsvoering in het ziekenhuis gezond? Daar ligt een uitdaging. Het systeem is helaas nog niet zo ingericht dat het vernieuwing en domeinoverstijgende samenwerking faciliteert. Helaas wordt dit nog veel tegengewerkt door tegengestelde financiële belangen en het gebrek aan eigenaarschap. Hierdoor worden innovaties zoals die in het IZA staan vooralsnog te veel tegengehouden.”
Lange adem
“Mensen verklaren me wel eens voor gek dat ik zoveel tijd en energie blijf investeren in het verbeteren en veranderen van de zorg. Zeker in de tweede lijn zijn de zorgkosten hoog en daardoor de belangen groot en vaak tegengesteld. De GLI heeft er iets van 7,5 jaar over gedaan voordat het werd opgenomen in de zorgverzekering. Ik ben nu 3 jaar bezig, dus ik geef het nog niet op. Het helpt mij om regelmatig te stoppen met wat ik doe, te evalueren wat er goed gaat en wat er beter kan. Gezondheid bevorderen is een taak van iedere zorgverlener en zeker niet alleen van de 0de of 1ste lijn. Bij ons project blijven de patiënten onder de regie van een medisch specialist, maar wordt de behandeling zoveel mogelijk in de 1ste of 0de lijn georganiseerd. Onze steekproef toonde aan dat je door anders denken en doen gezondheidswinst behaalt en ziektelast verlaagt. We zullen moeten afwachten of dat ook uit de pilot komt. Het is begonnen door een klein concreet plan te hebben met een duidelijk doel. Door te werken in een klein dedicated team met bevlogen mensen konden we het verder opschalen. Er is zo veel leiderschap, energie en creativiteit bij zorgverleners, daar moeten we veel meer gebruik van maken.”
