Leefstijlgeneeskunde is meer dan ooit belangrijk, om ziekte te voorkomen en te zorgen voor een betere behandeluitkomst. Dat zegt Hanneke Molema, senior wetenschappelijk consultant bij TNO & Lifestyle4Health, op het congres Leefstijlgeneeskunde in de spreekkamer. Het congres, dat compleet uitverkocht was, vond donderdag 24 maart plaats in Utrecht. Een herhaling van het congres staat gepland voor 22 september.
Zo’n 350 huisartsen, POH’s, verpleegkundigen, GGZ-professionals, beleidsmakers, docenten en andere zorgverleners volgden een programma over het belang van leefstijl, voeding, beweging, sociale interactie en slaap.
Hanneke Molema van TNO gaf een introductie in leefstijlgeneeskunde. Ze gaf aan dat de kosten van overgewicht en obesitas zo’n 79 miljard euro zijn. De helft daarvan is arbeidsgerelateerd. Ze gaf daarbij aan dat het voor zorgverleners belangrijk is om te kijken naar het gehele leven van de patiënt. De patiënt is maar gemiddeld vier uur bij de zorgverlener, maar bijvoorbeeld 1600 uur per jaar op het werk. “Daarom is het ook belangrijk om samen te werken met bijvoorbeeld de bedrijfsarts en te kijken naar het brede plaatje van de patiënt.”
Huisarts Tamara de Weijer besteedde in haar lezing veel aandacht aan het thema ‘zingeving’ en eenzaamheid. Zij vertelde dat 46,6 procent van de Nederlanders zich eenzaam voelt, met name ouderen. Ze raadde de deelnemers aan om eenzaamheid bespreekbaar te maken bij hun patiënt. “Je hebt er misschien niet altijd evenveel zin in, want je weet niet waar de patiënt mee komt. Maar ga eens twee minuten alleen maar luisteren. Dan krijg je al zoveel antwoorden en hoef je niet eens meer zoveel te vragen.” Zingeving is een belangrijk onderdeel van leefstijlgeneeskunde. “Zingeving en sociale verbinding zijn het fundament voor de leefstijlgeneeskunde. Als dit op orde is, gaat het met de voeding, beweging en andere onderdelen veel beter.” Een goed instrument daarvoor is het spinnenweb dat afkomstig is uit de Positieve Gezondheid. “Gebruik dat als je merkt dat het niet goed gaat met je patiënt, bijvoorbeeld iemand die vaak terugkomt met niet-spoedeisende klachten. Je komt dan écht in gesprek met de patiënt”
Iris de Vries, huisarts en voorzitter van de vereniging Arts & Leefstijl, gaf een lezing over de praktische kant van leefstijlgeneeskunde. Uit onderzoek blijkt dat 20 tot 50% van de aandoeningen is te voorkomen door leefstijl. Daarnaast worden mensen, zoals diabetespatiënten, veel jonger ziek. Uit een peiling onder het publiek blijkt dat veel zorgverleners behoefte hebben aan ‘tijd’. Iris de Vries begreep dit, als praktiserend huisarts, heel goed. “Als huisarts hebben we heel weinig tijd voor onze patiënt. Maar ook in die beperkte tijd kunnen we echt veel doen.”
Een belangrijk uitgangspunt bij het bespreken van leefstijl is ‘willen, kunnen en omstandigheden van de patiënten.’ In de gesprekken is het belangrijk om de juiste vragen te stellen en goed te luisteren. Essentieel is om te weten wat de patiënt intrinsiek motiveert. Daarbij kan het nuttig zijn om drie keer de ‘waarom’-vraag te stellen. “Realiseer je dat echt niet alles tegelijk hoeft. De patiënt kan met kleine stappen al veel bereiken.”
Hanno Pijl, internist-endocrinoloog en hoogleraar Diabetologie in het LUMC vertelde de congresdeelnemers over het belang van voeding: “Ons lichaam is helemaal opgebouwd uit voeding, uit alles wat we in onze mond stoppen.” Hij gaf een overzicht van de evolutionaire ontwikkelingen, die invloed hebben op de voedingstoestand van de hedendaagse mens. “Bijna alle chronische ziekten ontstaan door schade in cellen. Onze westerse manier van leven heeft daar een negatieve invloed op.” Volgens Pijl zorgt iedere maaltijd voor een ontstekingsreactie. “Ultrabewerkte voeding, waar 50% van de gebruikte calorieën in Nederland uit bestaat, geeft een grotere ontstekingsreactie dan onbewerkt voedsel. Bewerkt voedsel bestaat uit veel verzadigd vet, suiker/zetmeel, emulgatoren en smaakstoffen, wat voor veel inflammatie zorgt. “Terwijl vezels zorgen voor minder ontstekingsreactie.”
In de laatste plenaire sessie gingen huisarts Karel Bos en apotheker Annet Gossen met dagvoorzitter Maaike de Vries in gesprek over de implementatie van leefstijlgeneeskunde in de praktijk. Gossen vertelde over het leefstijlconsult dat in haar apotheek wordt aangeboden aan ‘gezonde’ patiënten. “We doen controle van onder andere bloeddruk, hartslag, glucose, buikomvang en BMI. We maken daarbij ook gebruik van het leefstijlroer, waarmee we mensen aan het denken zetten.” Ook huisarts Karel Bos geeft tijdens ieder consult patiënten een leefstijlroer. Door meer in te zetten op leefstijl, heeft hij 20% minder consulten. “Je kunt meer dan 100 aandoeningen behandelen met leefstijl. Patiënten die aan hun leefstijl werken, komen minder snel voor een burn-out, hart en vaatziekten of osteoporose. Het verdienmodel is zo al heel snel goed.”
>> Meer informatie over het Leefstijlgeneeskunde in de spreekkamer congres in september 2022
