Mensen met reumatoïde artritis of artrose kunnen goede resultaten bereiken door het volgen van een leefstijlprogramma waarin een plantaardig voedingspatroon centraal staat. Door dierlijke producten zoveel mogelijk te laten staan, meer te bewegen en te ontspannen, treden verbeteringen op in ziekte-activiteit bij reuma en pijn, stijfheid en fysiek functioneren bij artrose. Dat blijkt uit RCT’s van het onderzoek Plants for Joints.
“Het is logisch dat mensen niet direct de link leggen tussen eten en gewrichten”, vertelt onderzoeker Wendy Walrabenstein. “Maar het heeft allemaal te maken met chronische laaggradige ontstekingen. Bij een ongezonde leefstijl zoals het eten van ultrabewerkte voeding, een sedentaire leefstijl, veel stress en een slechte slaap nemen die ontstekingen in het lichaam toe. Hoe zich dat uit is verschillend; bij de een leidt het tot hart- en vaatziekten, bij een ander tot een auto-immuunziekte, bij een volgende tot nog weer iets anders. En het kan dus ook leiden tot reuma of artrose.”
De interventie
In het onderzoeksprogramma Plants for Joints keken onderzoekers van Reade en Amsterdam UMC naar het effect van een leefstijlprogramma bij mensen met gewrichtsklachten. Het leefstijlprogramma duurde 16 weken en bestond uit begeleiding naar een plantaardig voedingspatroon, meer beweging en stressreductie. De deelnemers kregen – samen met hun partner of andere nauwe relatie – onder meer een kookles van een kok die ze leerde om plantaardig te koken. In groepsverband gingen de deelnemers aan de slag met hun eigen eet- en beweegpatroon, leerden ze over leefstijl en laaggradige ontstekingen, en kregen ze sessies over stress, ontspanning en slaap. Ook 1 op 1 sessies met de fysiotherapeut of diëtist maakte deel uit van het programma.
Twee RCT’s
Dit leefstijlprogramma werd in een RCT bij mensen met reuma getest met 77 deelnemers, en in een RCT met 66 mensen met artrose. De helft van de mensen kreeg de leefstijlinterventie, de andere helft kreeg de gebruikelijke zorg. Na afloop van het programma was de ziekte-activiteit bij de mensen met reuma in de interventiegroep significant lager dan in de controlegroep. Bij de mensen met artrose was er een significante verbetering op pijn, stijfheid en lichamelijk functioneren vergeleken met de controlegroep. Bovendien waren in beide studies de mensen in de interventiegroep gemiddeld 4 à 5 kilo afgevallen, was de vetmassa verminderd en de middelomtrek afgenomen. Ook waren er verbeteringen te zien op de bloedsuiker- en cholesterolwaarden.
Niet streven naar perfectie
“Qua voeding volgden we grotendeels de Schijf van Vijf, maar dan volledig plantaardig”, legt Walrabenstein verder uit. “De nadruk lag op onbewerkte voeding en veel groente. Mensen kregen daardoor ineens veel meer vezels binnen; ze gingen van zo’n 13/14 gram per 1000 calorieën naar 20/22 gram. Dat is een grote verbetering. We benadrukten ook dat mensen niet hoeven te streven naar perfectie, dat leidt alleen maar tot stress. Het gaat ongetwijfeld regelmatig fout, en dat is oké. Je hoeft het niet perfect te doen om de winst te behalen.”
De trial van 4 maanden is afgerond en de onderzoeksresultaten na een 1 jaar worden binnenkort gepubliceerd. Walrabenstein licht al wel een tipje van de sluier op: “Ongeveer 80 procent van de deelnemers heeft zich in grote lijnen gehouden aan de aanbevelingen. Dat is veel hoger dan ik had verwacht. Het is niet zo dat de mensen die het best de aanbevelingen opvolgden ook de meeste verbetering hadden. Vooral de mensen die het best goed, maar niet perfect deden, hadden veel vooruitgang. En omdat de mensen de effecten zelf merken, houden ze het ook makkelijker vol. Sommige mensen met reuma rapporteerden dat ze binnen 24 uur na het eten van vlees direct een opvlamming in hun gewrichten kregen. Zo zie je hoe eten invloed heeft op het lichaam.”
Invloed van microbioom?
Ook de rol van het microbioom wordt nog onderzocht. “We weten dat mensen met reuma darmbacteriën hebben die worden geassocieerd met verhoogde inflammatie. Deze mensen hebben dus een afwijkend microbioom. In de studie beïnvloeden we het microbioom met het plantaardige eetpatroon, omdat dat veel vezels en andere gunstige nutriënten bevat. We verwachten dat het microbioom daardoor positief verandert. De monsters van ontlasting en speeksel worden nu geanalyseerd.”
Zoek de samenwerking
“Voeding is de toekomst”, volgens Walrabenstein. “We weten dat onze voeding de belangrijkste risicofactor is voor ziekte en sterfte. Het is al een grote winst om volgens de richtlijnen te eten, en hoe meer plantaardig, hoe beter. Eventueel kun je mensen verwijzen naar een diëtist. Samenwerking met andere disciplines, zoals ook een fysiotherapeut, een mindfulnesscoach en andere professionals werkt het best.” Ook voor andere patiënten wordt het leefstijlprogramma nu beschikbaar gemaakt. Zij kunnen zich aanmelden via de website Plants for health.
