Veel huidproblemen, zoals psoriasis en eczeem, staan niet op zichzelf, maar zijn nauw verbonden met leefstijl. Dermatoloog Alice Langeveld van Tergooi MC ziet dagelijks hoe voeding, stress en beweging invloed hebben op de huid. “Medicijnen zijn belangrijk, maar een gezonde leefstijl kan ook een positieve invloed hebben op de huid.”
Patiënten komen bij de dermatoloog met huidklachten, maar vaak zijn ze ook onder behandeling bij andere specialisten voor bijvoorbeeld hart- en vaatziekten of diabetes. “Bij mensen met psoriasis zie ik dit vaak; 40 tot 70 procent van de mensen met psoriasis heeft bijkomende aandoeningen. Dit zijn meestal patiënten met uitgebreide psoriasis die veel medicatie gebruiken, zoals methotrexaat of biologicals. Na verloop van tijd moeten ze vaak ook bij andere specialisten langs vanwege nieuwe gezondheidsproblemen. Dit zette me aan het denken: behandelen we alleen de huid of helpen we de patiënt om in zijn geheel gezonder te worden?”, vertelt Langeveld. Als dermatoloog en gecertificeerd leefstijlcoach zet zij zich in om het belang van leefstijl in de dermatologie te benadrukken.
Verband tussen leefstijl en huid
Hoe meer Langeveld op leefstijlfactoren ging letten, hoe vaker zij de relatie zag met huidproblemen. “Kleine steelwratjes in de hals of donkere verkleuringen van de huid (acanthosis nigricans) wijzen bijvoorbeeld vaak op insulineresistentie. Overgewicht kan wondgenezing vertragen, spataderen veroorzaken en huidinfecties verergeren. Hidradenitis suppurativa – een pijnlijke huidaandoening met ontstekingen en fistels in liezen en oksels – gaat vaak samen met overgewicht en roken.” Psoriasis wordt in verband gebracht met laaggradige ontstekingen die de kans op andere aandoeningen vergroten, zoals hart- en vaatziekten, diabetes type 2, leververvetting en gewrichtsklachten. Stress is een bekende trigger voor eczeem. En zo zijn er nog talloze voorbeelden.
Langeveld benadrukt wel dat er ook een genetische component meespeelt. “Leefstijl is meestal niet de oorzaak, maar door leefstijl kun je de klachten wel beïnvloeden. Heel vaak worden de huidklachten minder als mensen gezonder gaan leven. Medicatie werkt dan beter en patiënten voelen zich fitter en gelukkiger.”
Op zoek naar bewijs
Hard bewijs dat een verbetering van leefstijl ook daadwerkelijk leidt tot een verbetering van huidproblemen is moeilijk te verkrijgen. Samen met collega-dermatologen werkt Langeveld momenteel aan een richtlijn voor leefstijl en huid. “Helaas is er nog te weinig gedegen onderzoek naar dit onderwerp. Leefstijl is complex; factoren als voeding, beweging, stress, slaap en sociale verbindingen spelen allemaal een rol en beïnvloeden elkaar. Bovendien kost het tijd om je leefstijl te veranderen. Daardoor is het best lastig om goed onderzoek naar de invloed van leefstijl te doen.”
Een dergelijk waardevol onderzoek is recent wel gedaan op het gebied van gewrichtsklachten. “Het onderzoek ‘Plants for Joints’ toonde aan dat een breed leefstijlprogramma positieve effecten had op artrose en reumatoïde artritis. Dit is een mooi holistisch programma. Zo’n onderzoek zou ook heel waardevol zijn voor chronische huidziekten zoals psoriasis en hidradenitis suppurativa. Dit is het soort onderzoek dat nodig is om de effecten van leefstijl nog beter te onderbouwen.”
Leefstijl als zachte kracht
Leefstijl werkt subtiel via onderliggende mechanismen zoals laaggradige systemische ontstekingen, het darmmicrobioom en insulineresistentie. “Leefstijl is de zachte kracht die kan helpen om gezonder, fitter en vrolijker te worden, en tegelijkertijd de huidklachten en de kans op andere ziekten te verminderen. Dat zie ik terug bij mijn patiënten die aan de slag zijn gegaan met leefstijl. Pillen zijn de harde krachten tegen de huidproblemen, maar die lossen niks op aan de onderliggende oorzaak. Dit kan dus mooi naast elkaar bestaan, als mensen er voor openstaan.”
Dat laatste is steeds vaker het geval. “Vooral mensen met chronische huidklachten die maar niet verbeteren, waarderen het om het over hun algehele gezondheid te hebben,” vertelt Langeveld. “Vaak zien de mensen zelf ook dat er een relatie is met leefstijlaspecten. Vooral stress wordt veel genoemd als trigger voor opvlammingen. Ik vraag – zeker bij psoriasis – altijd of mensen het over leefstijl willen hebben. Ik vind mezelf een slechte dermatoloog als ik dat niet zou doen.”
Leefstijl in de breedste zin
Soms begeleidt Langeveld de patiënten zelf, maar haar tijd is beperkt. Daarom werkt ze aan een leefstijlzorgloket in Tergooi MC. “Daar kunnen patiënten straks terecht voor een uitgebreid leefstijlgesprek met een gecertificeerde leefstijlcoach waar gezocht wordt naar een passende leefstijlinterventie, liefst dicht bij huis. Steeds vaker verwijzen we ook naar het sociale domein, bijvoorbeeld om eenzaamheid aan te pakken. Als mensen zich gelukkiger voelen en meer sociale contacten hebben, komt er minder nadruk op de ziekte te liggen.”
Deze bredere kijk op zorg geeft Langeveld veel voldoening. “Sommige problemen horen niet thuis in het ziekenhuis, maar kunnen dicht bij de patiënt worden opgelost. Zo houden we de zorg toegankelijk en effectief.”
