Mensen werken een groot deel van hun leven en daarmee is werk een belangrijke determinant van gezondheid. Werk biedt sociale relaties en een doel. De omstandigheden waaronder mensen werken hebben gevolgen voor de gezondheid, in positieve of negatieve zin. De werkvloer is dus een belangrijke plek waar aan een betere gezondheid gewerkt kan worden, en hier liggen nog veel onbenutte kansen.
Het wetenschappelijke tijdschrift The Lancet geeft in een serie van 3 artikelen een overzicht van de relatie tussen werk en gezondheid. Onderzoekers van het Erasmus MC werkten mee aan 2 van deze artikelen.
Grote winst te boeken
Bij het verbeteren van de volksgezondheid is veel beleid gericht op de behandelingen en manieren om ziektes te voorkomen. “Het gekke is dat politici, beleidsmakers en medici veel minder kijken naar het verbeteren van de werkomgeving van mensen. Terwijl juist daar grote winst te boeken is”, zegt Alex Burdorf, hoogleraar Maatschappelijke Gezondheidszorg (MGZ) in het Erasmus MC en (co-)auteur van de 2 artikelen.
Context allesbepalend
Op het werk is de aandacht vaak vooral gericht op de beperking van beroepsrisico’s en niet zozeer op het werk als sociale determinant van gezondheid. Dit komt bijvoorbeeld tot uiting in de cijfers van overheden die zich vooral richten op de vraag of mensen al dan niet werk hebben. Hierbij is geen aandacht voor de voorwaarden en omstandigheden van dat werk, terwijl deze context voor de gezondheid juist allesbepalend is.
Fysiek en mentaal welzijn
De omstandigheden waaronder mensen werken hebben een grote invloed op de fysieke en de mentale gezondheid. Mensen die fysiek zwaar werk doen halen minder vaak hun pensioen in goede gezondheid. Een combinatie van een hoge vraag naar werk wat gepaard gaat met een gevoel van weinig controle over het werk is geassocieerd met het ontstaan van depressieve stoornissen. Ook blootstelling aan pestgedrag op het werk houdt hiermee verband. “We zien ook steeds meer economieën met meer flexibele arbeidskrachten die vaak slechter betaald krijgen, waardoor mensen ongezonder leven”, vertelt Burdorf. “Door de werkomstandigheden te veranderen kun je dus de volksgezondheid verbeteren.”
Werk in de levensloop
In het derde artikel gaan de onderzoekers meer in op het levensloopperspectief. Werkloosheid blijkt gepaard te gaan met een 2,7 keer hoger risico op een ervaren slechte gezondheid. De invloed van pensioen is wisselend. In sommige sectoren komt pensioen de gezondheid ten goede, maar vooral bij hoger opgeleide mensen met een hoge werktevredenheid kan pensionering juist een negatief effect hebben.
Aanbevelingen
Naar aanleiding van de artikelenreeks formuleren de onderzoekers een aantal aanbevelingen. Zij pleiten er bijvoorbeeld voor dat overheden werkgevers verantwoordelijk kunnen houden voor goede arbeidsomstandigheden en het aanbieden van interventies die de gezondheid bevorderen. Banen waar mensen weinig controle op hebben, kunnen worden geautomatiseerd. Dat resulteert wellicht in minder werk, maar wel in meer bevredigende banen die eerlijk verdeeld zijn, aldus de onderzoekers. Ook een universeel basisinkomen noemen ze als optie.
Samenwerking
Verder moeten zorgprofessionals meer aandacht hebben voor het werk. Voor patiënten is het vaak belangrijk om hun werk te (blijven) doen, ondanks een ziekte of aandoening. Gezondheidszorg en werk moeten dus dichter bij elkaar komen te liggen. Een van de stappen daarin is om de ‘muurtjes’ tussen arbozorg en gewone zorg te laten verdwijnen, vindt Burdorf. Die hebben nu bijvoorbeeld nog geen inzage in elkaars dossiers.
Samenwerking tussen verschillende sectoren en organisaties staat centraal binnen de aanbevelingen van de onderzoekers. ‘Er moet een nieuwe wereld met minder werk worden bedacht en de gezondheidszorggemeenschap moet centraal staan in de opbouw ervan’, besluiten ze.
