Integratieve zorg neemt een vlucht. De laatste 5 jaar krijgt dit steeds meer voet aan de grond. “De nieuwe generatie wil niet meer dweilen met die open kraan. Zij willen dat er aan de voorkant iets gebeurt en zetten zich daarvoor in. Het wordt een feestje”, aldus Inès von Rosenstiel, kinderarts en arts Integratieve zorg van Rijnstate ziekenhuis in Arnhem.
Integratieve zorg (IZ) is een visie die is ontstaan in Amerika, en ook in Nederland steeds bekender wordt. Het is een combinatie van reguliere zorg, aangevuld met complementaire behandelingen. Altijd gebaseerd op evidence, werkzaamheid en veiligheid.
Wat is IM?
Binnen integratieve zorg zijn 4 dingen belangrijk, vertelt Rosenstiel. “Ten eerste is de arts-patiënt-relatie gelijkwaardig. De arts heeft een coachende rol en de patiënt is mede-regisseur van zijn ziekte. Dat is een heel belangrijk uitgangspunt. Ten tweede zijn preventie en leefstijl altijd een standaard onderdeel van consult. Het derde is dat je streeft naar een healing environment, wat alles te maken heeft met omgevingspsychologie. Bijvoorbeeld de inrichting van een ziekenhuis, met een piano in de hal, groen in binnen- en buitenruimtes. Ten vierde gaat het om de combinatie van reguliere zorg, aangevuld met evidence based complementaire zorg. Veiligheid en werkzaamheid zijn de belangrijkste pijlers. Dus de vraag: werkt een interventie en is het veilig?”
Brede blik
Binnen integratieve zorg is zo’n 80% leefstijl en 20% aanvullende behandelingen, zoals acupunctuur, massage, ayurveda of de inzet van traditioneel chinese geneeskunde. Rosenstiel: “Als je kijkt bij voeding hebben we het over gezonde voeding en de switch naar meer plantaardig. Maar we kijken ook naar supplementen. Soms is het helemaal niet nodig en kost het alleen maar geld, maar het kan ook een hele goede aanvulling zijn op bepaalde klachten. Bij beweging denken we vaak aan sporten en wandelen, maar binnen IM denken we ook vaker aan Tai Chi, aan Qi Gong, yoga. Als je kijkt naar ontspanning, zijn daar ook allerlei verschillende manieren in. Sommige mensen kunnen goed uit de voeten met mindfulness, maar andere mensen vinden dat helemaal niks. Dus dan kijken we naar meer lichaamsgerichte ontspanning zoals ademhalingstechnieken, haptonomie. Slaap is ook zo’n voorbeeld; je kan veel tips geven over de leefwijze, maar je kunt ook denken aan ondersteuning met melatonine of supplementen. Het is dus eigenlijk een veel bredere kijk op gezondheid en wat je daar in kan zetten, maar wel altijd met het best beschikbare bewijs als basis. IM heeft op al die pijlers ook nog iets extra’s te melden. Het allerbelangrijkste is: je kijkt naar de patiënt en wat die zelf kan doen en mede-regisseur van de eigen ziekte en gezondheid blijft.”
Het gezonde deel versterken
De aanvulling van IM (Integrative Medicine) zit in het versterken van het gezonde deel van een persoon. “Regulier zijn we er heel goed in om de ziekte te behandelen”, vertelt Rosenstiel, “maar deze visie vult dat aan met wat je kunt doen voor het gezonde deel in je lijf. Hierin ligt ook een grote vraag van patiënten. Bij oncologiepatiënten ligt bijvoorbeeld een grote behoefte. Ik zie veel vrouwen met borstkanker. Zij worden regulier behandeld en hebben ook vaak de vraag wat ze zelf kunnen doen om hun lichaam, hun afweer, zo goed mogelijk te houden. Of hoe ze zo min mogelijk bijwerkingen ondervinden van de behandeling. Het is altijd heel individueel, met als basis evidence, werkzaamheid en veiligheid.
Empowering
Von Rosenstiel begon hiermee bij oncologische patiënten, omdat daar een grote behoefte was. “Maar toen in Rijnstate bekend werd dat er iemand is die op deze manier patiënten empowered en goede informatie geeft en iemand op weg helpt, hebben anderen me uitgenodigd om eens te komen praten. Ik ben bij allerlei specialismen langs geweest om te praten over waar hun behoefte ligt en bij welke patiëntengroep”. Inmiddels ziet ze op de IM-poli mensen van allerlei specialismen. “Er is altijd ruimte voor mensen met een andere chronische ziekte. Zo ziet ze inmiddels ook regelmatig mensen met Multiple Sclerose, Parkinson, schildklierafwijkingen,ontstekingsbeelden van de darmen, reuma; eigenlijk bij alle chronische ziektes hebben mensen de behoefte om hun gezonde deel te versterken. “Specialisten sturen mensen naar mij door hiervoor en ook in de kindergeneeskunde werkt de hele vakgroep met deze aanpak voor veel ziektes. Het is specialisme-overstijgend.”
Veelbelovende toekomst
Von Rosenstiel is al 20 jaar bezig in dit vakgebied, maar de laatste 5 jaar zit het in een ‘superflow’, omdat het zo nijpend wordt in de zorg. “Vroeger was de epidemie van kinderobesitas ook al aan de gang, maar toen werd het een beetje weggewuifd als iets wat voor de 0e en 1e lijn was, en dat je daar als medisch specialist niet zoveel mee hoeft. Maar nu wordt het echt steeds meer iets van alle zorgverleners om deze boodschap uit te dragen. Er zijn meer tools, er is meer kennistransfer. Tijd is nog niet helemaal opgelost, maar daar gaat ook iets veranderen.
Maar er is ook een verandering in attitude gaande. Artsen gaan erover praten dat mensen naast de medicatie ook iets anders kunnen doen. Het is een en-en-verhaal geworden, en dat is een belangrijke verandering. Met de jonge generatie artsen die er nu is en aankomt, wordt het een feest. Die willen niet meer dweilen met de open kraan, die willen de kraan dichtdraaien. Niemand wil meer aan de achterkant de problemen oplossen terwijl je ziet dat er aan de voorkant niks gebeurt. De jonge generatie zet zich in voor duurzaamheid en planetary health. Er komt echt iets moois aan.”
