Protocollen, richtlijnen en eisen van de verzekeraar vragen om het richten op uitkomsten en resultaten. Tegelijkertijd gaan we in de zorg steeds meer toe naar de persoonsgerichte benadering, patient empowerment en meer samen beslissen. Die twee ontwikkelingen gaan eigenlijk in tegengestelde richting, en hoe kan je die brug slaan? Daarover spreekt klinisch psycholoog en onderzoeker Sasja Huisman op Hét Diabeteszorg Congres op 7 september.
Als zorgverlener krijg je een soort mixed messages. Aan de ene kant ben je bezig met het kijken naar de patiënt tegenover je en wat hij of zij wil en kan doen. Aan de andere kant werkt het systeem zo dat er een sterke focus is op de uitkomsten en cijfers. “Stel, je hebt een patiënt voor je met diabetes”, legt Huisman uit. “Dan gaat het erom wat de patiënt wil en wat de patiënt nodig heeft. Dat gaat om gedrag, en om kijken naar de gehele mens. Tegelijkertijd moet je wel het HbA1c rapporteren, en gaat het om die uitkomsten. Die uitkomsten hebben zo veel nadruk gekregen, dat je er als zorgverlener eigenlijk niet aan ontkomt om daar het accent te leggen. Maar dat is niet persoonsgericht. Dat is een lastige paradox. In de gehele zorg is die focus op uitkomsten heel erg verankerd.”
Getallen naar de achtergrond
Meer aandacht voor het persoonsgerichte betekent niet dat de uitkomsten niet belangrijk zijn. Ze zouden alleen in het gesprek met de patiënt wat meer naar de achtergrond moeten, vindt Huisman. “In de communicatie met de patiënt spelen de uitkomsten een hele grote rol, terwijl die uitkomsten in het dagelijks leven helemaal niet zo belangrijk zijn. Het blijft natuurlijk wel ons doel om die getallen te beïnvloeden als dat nodig is, maar in de communicatie met de patiënt moeten die getallen veel meer op de achtergrond zijn.”
Huisman illustreert het aan de hand van iemand met overgewicht. “Als je een patiënt hebt met fors overgewicht, dan kaart een zorgverlener dat aan, en benoemt dat het belangrijk is om af te vallen. Misschien geeft de zorgverlener er nog een tip bij hoe je dat kunt bereiken. En dan blijven we eigenlijk als zorgverleners keer op keer die boodschap herhalen. Dan komen we erachter dat die boodschap niet landt en leggen we het nog een keer uit. We hebben het idee dat kennis het mechanisme is om te veranderen. Maar we zien al decennialang dat dat niet werkt. Dus we moeten wat anders doen, en dat is dus minder focussen op de hoeveelheid kilo’s en meer focussen op hoe we de behandeldoelen meer persoonsgericht kunnen maken. Daardoor kunnen we wél iets aan verandering realiseren. En dus langzaamaan ook die getallen veranderen.”
In malletje gedrukt
“We denken dat we persoonsgericht werken en dat willen we ook, maar in de praktijk is dat erg lastig”, gaat Huisman verder. “Veel zorgverleners hebben de juiste attitude en de goeie intenties. Ze hebben de beste bedoelingen om de persoon te zien en niet alleen maar te richten op de getallen. Maar omdat het systeem zo draait, worden we toch in een malletje gedrukt, waarbij we dat persoonsgerichte moeten loslaten. Het persoonsgerichte moet meer worden geconcretiseerd, over hoe we dat in de behandeling kunnen vormgeven.”
Systeem ombuigen
Daar een weg in vinden, gaat om het veranderen van het systeem. “Dat is niet iets wat je in je eentje kan doen, maar wat we met elkaar moeten doen. Maar die ruimte is er wel”, weet Huisman. Met je hele afdeling, of de gehele praktijk kan je daar wel iets mee. We hebben de kennis, de gespreksvaardigheden en de intenties. We moeten alleen het inzicht veranderen en kijken hoe we daar een weg in kunnen vinden.” In de diabeteszorg in het LUMC waar Huisman werkt, zijn ze hier al een stuk mee op weg. In haar presentatie op het congres zal Huisman ingaan op praktische en concrete voorbeelden van het slaan van de brug, en wat ze in Leiden er al mee doen.
Sasja Huisman spreekt op 7 september 2023 op Hét Diabeteszorg Congres in Ede. Aanmelden voor dit congres kan via deze link.
