“Het is niet niks om mensen aan te spreken op wat soms al tientallen jaren hun overtuigingen zijn,” zegt huis- en leefstijlarts Alja Sluiter. Op 22 september is zij dagvoorzitter van het congres Leefstijlgeneeskunde in de spreekkamer.
Een snelkookpan, noemt huis- en leefstijlarts Alja Sluiter de covidcrisis. “De transitie binnen de zorg naar leefstijlpreventie was al gaande, maar covid bracht de urgentie nog meer naar de oppervlakte. Mensen met chronische aandoeningen liepen veel meer risico op ernstige klachten en overlijden. Een ongezonde leefstijl, overgewicht: het onderstreept het belang van gedragsverandering.”
Sluiter had in die periode minder patiënten in haar praktijk en had dus meer tijd om te onderzoeken wat een patiënt echt nodig had. “Dat zijn niet altijd medicijnen. Vaak is het beter om de patiënt ervan te doordringen dat hij niet voor de pillen moet gaan, maar voor bijvoorbeeld meer bewegen, beter eten of afvallen.”
Uitdaging
“Als ik er de tijd voor neem, staan patiënten open voor zo’n boodschap,” zegt Sluiter. “Maar niet altijd. Je spreekt mensen aan op wat soms al tientallen jaren hun overtuigingen zijn, je vraagt ze in te grijpen in hun way of life. Dat is nogal een uitdaging. Je moet ook precies weten wat er mogelijk is, wat bij iemand past. Je kunt wel zeggen dat iemand meer moet gaan sporten, maar wat als hij of zij helemaal niet van sporten houdt? Alleen met het aanbod van een op maat gemaakt programma zorg je dat mensen het volhouden.”
Langetermijndoel
“Als je verandering wilt bewerkstelligen,” zegt Sluiter, “zul je moeten weten hoe je patiënt leeft, wat hij of zij leuk vindt en wat niet. En dan niet zeggen: ‘Vanaf morgen ga je alles anders doen’. Nee, kiezen voor kleine stappen en dat koppelen aan een langetermijndoel. Naast de patiënt gaan staan, niet tegenover hem. Vraag de patiënt waar hij of zij de prioriteiten wil leggen. Leefstijlpreventie is niet alleen aandacht hebben voor beweging en voeding, het gaat ook om de mindset, om oude patronen. Uiteindelijk moet in de patiënt zelf de overtuiging groeien dat het anders moet. Soms lukt dat niet, maar dat is part of the deal. Daar moet je dan geen oordeel over hebben, wél de deur op een kier laten staan.”
Zingeving
Sluiter schat in dat ze in een vijfde van haar dagelijkse consulten actief leefstijlinterventie toepast. “Ik check bijvoorbeeld of lichamelijke klachten kunnen voortkomen uit zingevingsvraagstukken. Of slechte voedingsgewoonten het gevolg zijn van een hoog stressniveau en dat er daardoor gewichtsproblemen zijn of slaapgebrek waardoor de patiënt domweg te moe is om nog te bewegen.” Zingeving kan een lastig onderwerp zijn in de spreekkamer, maar, zegt Sluiter, “als huisartsen zijn we ook opgeleid in motiverende gespreksvoering, we kunnen het wel. En met de juiste tools kun je het nog beter.”
Enthousiasme
Het heeft hoe dan ook altijd effect, benadrukt Sluiter: “Niet alleen ter voorkoming, maar óók ter behandeling, want ook patiënten met een chronische ziekte zijn erbij gebaat.” En, niet onbelangrijk, het maakt het werk leuker. Als voorbeeld noemt ze twee hoogbejaarde patiënten uit haar praktijk: “Twee dames van boven de negentig, met allerlei lichamelijke klachten. Niet vreemd op die leeftijd natuurlijk, maar ik vond niks lichamelijks. Dan kun je van alles voorschrijven of je neemt de tijd voor ze. Uiteindelijk kon ik het in beide gevallen terugvoeren op eenzaamheid. Ik heb ze aan elkaar gekoppeld en het klikte. Ze drinken nu eenmaal per week koffie en sturen me af en toe een kaartje. Zo’n casus maakt me enthousiast.”
Samenwerking
Leefstijlpreventie is niet iets waar je alleen de schouders onder zet. Sluiter: “In de regio Harderwijk werken we aan een platform waarop alle betrokken partijen samenkomen. Dus huisartsen, fysiotherapeuten, diëtisten, maar ook de gemeente en bijvoorbeeld welzijnsorganisaties. De urgentie is er. We zien nu een grote groep zestigplussers op ons afkomen met een complexe zorgvraag. Ons huidige zorgsysteem is daar niet op ingesteld. Met alleen medicijnen pak je de oorzaak niet aan, er moet een omslag in het denken komen. Het betekent niet dat we het oude systeem overboord moeten gooien, maar dat we leefstijlpreventie erin moeten integreren. Dat is hoe het zou moeten.
Congres Leefstijlgeneeskunde in de spreekkamer op 22 september
Een congres voor iedereen die patiënten behandelt en begeleidt, en die zich weleens afvraagt of het ook anders kan. Sprekers uit praktijk en wetenschap geven u handvatten om direct mee aan de slag te gaan in uw spreekkamer. Met veel aandacht voor gesprekstechnieken en begeleiding van de patiënt.
